Impact op lichaam en geest

In een recent artikel neemt hersenprofessor en hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder ons mee in de wetenschap over ons brein.

Veel studies tonen aan dat door trauma delen in de hersenen niet de kans krijgen om zich optimaal te ontwikkelen. Die ontwikkeling duurt wel dertig jaar. Als dat op jonge leeftijd al mis gaat, heeft dit mogelijk grote problemen als gevolg. Ook in het volwassen leven.”

“Mentale trauma’s in je jeugd kunnen een negatief effect hebben op de functionele en structurele verbindingen in de hersenen. Er is een studie gedaan naar kinderen die van instelling naar instelling zijn verplaatst. Er zijn banen die door je brein lopen, die de verbindingen leggen tussen de zenuwcellen. Eén van die verbindingen die de frontale lob verbindt met de slaapkwab, was bij deze kinderen veel dunner ontwikkeld. En precies hier zit het gebied dat een grote rol speelt bij empathie, controle van je impulsen, controle van je angsten. Als dit niet goed is ontwikkeld, dan hebben deze kinderen op latere leeftijd vaak veel meer last van angsten. 

Maakt het nog verschil wat je als kind hebt meegemaakt?
“Bovenstaande gaat echt over het gemis aan liefde, verzorging en warmte. Dit kan samengaan met verbaal, fysiek of seksueel geweld. Hier is ook een interessante studie naar gedaan. Zo raakt de auditieve schors overgevoelig wanneer je als kind thuis veel te maken hebt gehad met schreeuwende of scheldende ouders. Je ontwikkelt een gevoeligheid voor alles wat te luid en te heftig is en krijgt moeite met de taalontwikkeling. Als getuige van stelselmatig geweld, wordt de visuele schors minder ontwikkeld. En bij seksueel geweld ontstaan er afwijkingen in de gebieden die communiceren met de genitaliën. Daar heeft later de ontwikkeling van de eigen seksuele behoeftes onder te lijden.”

Gebrek aan zorg en liefde in combinatie met een onveilige situatie is dus een giftige cocktail?
“Wacht even, we hebben het nog niet gehad over de chronische stressfactor die elk trauma met zich meebrengt. Alles wat  je ziet, hoort en voelt, gaat allereerst naar de hersenstam. Als je iets heel angstaanjagends ziet of hoort, prikkelt dit via de hersenstam razendsnel in één keer de amandelkern, ook wel de angstkern. De stress die dit met zich meebrengt, zorgt voor de aanmaak van het hormoon cortisol. Een nodig hormoon, maar wanneer je er te veel hebt, lijden de frontale netwerken eronder. Die zorgen voor het geheugen, plannen, structuur aanbrengen in je dag, impuls controle. Dat soort systemen gaan onderuit bij chronische stress. Als je door een trauma niet kunt werken of concentreren, dan is dat dus geen aanstellerij. Het lukt gewoonweg niet meer.”

Hoe zit het met trauma op een volwassen leeftijd? 

Er zijn studies die suggereren dat je kunt inzetten op het resetten van het brein. Het overschrijven van je harde schijf als het ware. Als je puur kijkt hoe het brein werkt, dan blijft de herinnering aan het trauma aan de oppervlakte liggen als er niets nieuws gebeurt in je leven. Terwijl positieve ervaringen de kracht hebben om negatieve deels te overschrijven. Dus ik zou als advies geven: zoek interactie op, ga dingen ondernemen.”